Günümüz dünyasında en çok ihtiyaç duyduğumuz şeyin ne olduğunu sorsak pek çok kişi “para”, “başarı” ya da “mutluluk” diyecektir. Ama bu kavramların arkasında çok daha derin ve insanî bir ihtiyaç yatıyor: değerlilik duygusu.
Kendimizi değerli hissetmek, psikolojik sağlığımızın temel taşlarından biridir. İnsanın, varlığının anlamlı olduğunu, görülüp duyulduğunu, kabul edildiğini hissetmesi kadar yaşamsal çok az ihtiyaç vardır. Peki, bu duygu nasıl oluşur? Ve daha da önemlisi, nasıl yitirilir?
Değer Bir Duygu Değil, Bir Hak
Toplumun dayattığı başarı kıstasları – iyi bir kariyer, gösterişli bir hayat, sosyal medyada beğeni rekorları – değerlilik hissimizi dış etkenlere bağlı hale getirdi. Oysaki insan, yalnızca var olduğu için değerlidir. Bu, bir lütuf ya da kazanım değil; bir haktır. Ne yazık ki bunu çoğu zaman unuturuz.
Çocukken bir bakış, bir övgü, bir sarılma ile değerli hissederiz. Ancak büyüdükçe bu ifadeler azalır. Yerini eleştiriler, karşılaştırmalar ve beklentiler alır. Kendimizi yetersiz hissettikçe içten içe “değerli değilim” fikrine kapılırız. İşte bu duygu, insanın içini en sessiz şekilde kemiren düşüncedir.
Değerlilik Hissi Neden Bu Kadar Önemli?
Çünkü insanın kendisine nasıl davrandığını belirler. Kendini değerli hisseden birey, sınırlarını bilir, sağlıklı ilişkiler kurar; hayır diyebilir, kendini geliştirir. Kendini değersiz gören biri ise ya sürekli onay peşinde koşar ya da kendini geri çeker, küçültür. Her iki uçta da yalnızlık ve mutsuzluk vardır.
Ne Yapmalı?
Değerlilik hissi bir başkasının eline teslim edilmemeli. Birilerinin bizi övmesi ya da kabul etmesi kadar, “kendimizin kendimizi kabul etmesi” de önemlidir. İçten gelen bir “Ben yeterliyim, ben değerliyim.” cümlesi, bazen en büyük dönüşümü başlatır. Aynaya baktığınızda kendinize dostça bir gözle bakabiliyor musunuz? Hayatınızdaki küçük başarıları takdir edebiliyor musunuz? İşte değerlilik duygusu burada başlar.
Birbirimizin Değerini Hatırlatalım
Toplum olarak da sorumluluğumuz var. İnsanlara değerli olduklarını hissettirmek, sandığımızdan daha büyük bir iyiliktir. Bir teşekkür, bir tebessüm, bir takdir cümlesi... Bazen hayat kurtarır.
Unutmayalım “Herkesin içinden geçtiği zorluklar var ve belki de en çok ihtiyaç duydukları şey, ‘sen değerlisin’ cümlesinin bir biçimiyle onlara ulaşmasıdır.”
Kendine değer vermeyen birinin başkasından değer beklemesi boşunadır."
— Walter Anderson
“ Değerliyim” demek, kendi içsel dünyanda ve dış dünyayla kurduğun ilişkilerde büyük değişimlerin kapısını aralayabilir. Bu cümle, kulağa basit gelse de kendini nasıl gördüğün, neyi hak ettiğine inandığın ve hayata nasıl yaklaştığın konusunda derin etkiler yaratır.
1. Sınır Çizmeyi Öğrenirsin
Kendine değer verdiğinde, neye “evet” neye “hayır” diyeceğini daha net bilirsin. Başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak için kendini yıpratmaktan vazgeçersin. Çünkü bilirsin ki senin zamanın, enerjin ve duyguların da kıymetlidir.
2. İlişkilerin Değişir
Sen kendine nasıl davranırsan, başkalarına da o modeli sunarsın. “Ben değerliyim” diyebilen bir insan, sağlıksız ilişkilere tahammül etmez. Saygısızlığı, manipülasyonu, ilgisizliği tolere etmez. Bu da daha sağlıklı, dengeli ilişkiler kurmanı sağlar.
3. Kendine Yatırım Yaparsın
Değerli olduğunu bilen biri, kendi gelişimi için zaman ve çaba harcamaktan çekinmez. Eğitim alır, kitap okur, dinlenir, hobilerine zaman ayırır. Çünkü bilir ki kendi potansiyelini ortaya çıkarmaya hakkı vardır.
4. Korkuların Azalır
Kendine değer vermek, hata yapmaktan korkmamayı da beraberinde getirir. “Hatalarım beni değersiz yapmaz.” diyebildiğinde, risk alabilir, deneyebilir, öğrenebilirsin. Hayat daha akışkan hale gelir.
5. İç Sesin Olumlu Yönde Değişir
Değerli olduğunu kabullenmek, iç sesini de dönüştürür. Kendini acımasızca eleştirmek yerine, şefkatle yaklaşmayı öğrenirsin. Bu da duygusal dayanıklılığını artırır.
Küçük Bir Alıştırma:
Her sabah aynaya bakıp şu cümleyi söyle:
“Ben değerliyim, varlığım bu dünyada bir anlam taşıyor.”
İlk başta yapmacık gelebilir ama tekrarlandıkça bilinçaltında yeni bir inanç kökü atmaya başlar. Zamanla bu cümle davranışlarına ve hayatındaki seçimlere yansır.
İstersen, “değerli hissetmeyi zorlaştıran düşünceler” üzerine de konuşabiliriz. İçsel dirençleri anlamak da bu dönüşümün bir parçasıdır.
-Değer, dışarıdan gelmez; içeriden doğar.
Robin Sharma