“Önlem alınmamış her kaza, aslında önceden verilmiş bir karardır.”
İş kazaları, çalışma hayatının bir gerçeği olarak karşımıza çıkabilir. Her yıl binlerce iş kazası yaşanmakta ve bu kazalar çalışanların sağlıklarını ve güvenliklerini tehdit etmektedir. İş kazası anında doğru bir şekilde hareket etmek, hem kazazedelerin sağlık sürecini hızlandırır hem de hukuki açıdan önemli adımların atılmasını sağlar. İşte bir iş kazası durumunda yapmamız gerekenler:
Kazanın tespiti
Kazanın Tespiti: İş kazası meydana gelir gelmez, olayın iş kazası olup olmadığı belirlenir. Kazanın iş kazası sayılması için, kazanın iş yerinde veya işin yürütülmesi esnasında meydana gelmiş olması gerekir. İş kazası sonrasında ilk yapılması gereken şey, kazazedeye acil tıbbi yardım sağlamaktır. Eğer kazanın ciddiyetine göre gerekli ise, acil servisi (112) arayarak durumu bildirin. Kaza mahallindeki tehlikeler (Örneğin, elektrik çarpması veya zehirlenme gibi) göz önünde bulundurularak profesyonel yardım çağrılmalıdır. Kazazedeyi hareket ettirmemek, durumu daha da kötüleştirebilir. Mümkünse, kazazedeye ilk yardım uygulamak ve profesyonel yardım gelene kadar sakin kalmak önemlidir.
İşverenin Bilgilendirilmesi
Kazanın hemen ardından işverenin durumu bilgilendirilmesi gerekmektedir. İşveren, işyerinde herhangi bir tehlike oluşmaması için gerekli tedbirleri almalıdır. İşveren, kazadan sonra hem kazazedenin hem de diğer çalışanların güvenliği için gerekli önlemleri almalı ve kazayı kayda geçirmelidir. İşverenin, kazanın boyutlarına göre gerekli önlemleri alması ve olayı resmi olarak rapor etmesi gerekir. İşveren, aynı zamanda ilgili güvenlik birimleri ve sigorta şirketlerine de bildiride bulunmalıdır.
Olayın Kayıt Altına Alınması
Kazanın olduğu yerin iyi bir şekilde belgelendirilmesi büyük önem taşır. Olayın görgü tanıkları var mı, çevrede güvenlik kameraları var mı gibi soruların yanıtları aranmalıdır. Kazanın gerçekleştiği yerin fotoğrafları çekilmeli ve olayın detayları yazılı olarak kaydedilmelidir. Bu belge, gelecekteki hukuki süreçler için kritik önem taşımaktadır. Kazazedeye ait sağlık raporları da biriktirilmelidir.
İş Kazası Bildirimi
5510 sayılı Kanun – Madde 13, Fıkra 2: Bildirim süresi, kazanın olduğu günü takip eden iş gününden itibaren başlar. Bildirim, e-Devlet üzerinden veya SGK’nın sistemleri aracılığıyla elektronik ortamda yapılmalıdır. İş kazası, işveren tarafından kazadan sonraki 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirilmek zorundadır. Bu bildirim, kazazedelerin tedavi ve tazminat haklarının güvence altına alınmasını sağlar. Ayrıca, SGK'ya yapılan bildirim sonrasında kazazedeye sigorta kapsamında sağlık hizmetleri sunulabilir. Hak kaybına uğramamı için işveren tarafından gerekli kolaylıklar sağlanmalıdır.
Kaza sonrası Sigorta ve Tazminat Hakkı
İş kazaları nedeniyle yaralanan veya hayatını kaybeden işçiler, sigorta kapsamında çeşitli haklardan yararlanabilirler. İlgili sigorta, tedavi masraflarını ve iş göremezlik tazminatını karşılayabilir. Aynı zamanda, kazazedelerin iş gücü kaybı yaşaması durumunda, iş göremezlik raporu alarak maddi destek sağlanabilir. İşverenin, kazayı güvenlik tedbirleri ile önlememesi durumunda da, kazazedeler hukuki haklarını talep edebilirler.
Geçici İş Göremezlik Ödeneği: Raporlu olunan günler için SGK’dan günlük ödeme alınır. 3. günden itibaren, günlük kazancın 2/3’ü oranında ödenir. Sürekli İş Göremezlik Geliri: Kalıcı sakatlık durumunda ömür boyu maaş bağlanır. Oran, maluliyet derecesine göre belirlenir. Ölüm Halinde Yakınlara Destek: Vefat eden sigortalının eşi ve çocuklarına: Dul ve yetim aylığı Cenaze ödeneği, Gelir bağlanması hakkı tanınır. Tedavi ve Rehabilitasyon Giderleri: Hastane, ilaç, protez, ortez, fizik tedavi gibi masraflar SGK tarafından karşılanır. Tazminat Hakkı (İşverene Karşı) İşverenin kusuru varsa: Maddi tazminat (gelir kaybı, tedavi vs.) Manevi tazminat (acı, psikolojik zarar) davası açılabilir. Malulen Emeklilik: En az %60 iş gücü kaybı varsa, prim gün şartlarıyla erken emeklilik hakkı doğar.
Hukuki Süreç Başlatmak
İş kazası sonrasında, eğer kazanın sorumluluğu işverende ise, hukuki süreç başlatılabilir. İşçi, iş kazasına uğradığı için maddi ve manevi tazminat talep edebilir. İşçilerin, yaşadıkları kazadan dolayı psikolojik ve fiziksel zorluklarla karşılaşmaları sıkça rastlanan bir durumdur. Dolayısıyla, hukuki destek almak, hakların korunması açısından önemlidir. Bir avukattan yardım alarak davaların açılması sağlanabilir.
İş Sağlığı ve Güvenliği İyileştirmeleri adımları
İş kazası, çalışanların çalışma ortamını daha güvenli hale getirmek için bir fırsat olmalıdır. Kazanın ardından yapılan incelemelerde, iş yerinde iş güvenliği prosedürlerinin yetersiz olduğu anlaşılabilir. Bu durumda İşverenin, iş güvenliği eğitimleri vermesi, ekipmanları düzenli olarak kontrol etmesi, Ortam ölçümlerinin yapılması, periyodik kontrollerin yapılması ve çalışanlara düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği denetimleri yapması gerekmektedir.
Psikolojik Destek sağlanması
İş kazaları, sadece fiziksel değil, psikolojik açıdan da zorlu sonuçlar doğurabilir. Kazazedeler, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), anksiyete, depresyon gibi ruhsal sağlık sorunları yaşayabilirler. Psikolojik destek almak, iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır. Çalışanların, kazanın ardından psikolojik destek alması gerektiği unutulmamalıdır.
Ayrıca: İş kazaları, hayatın bir gerçeği olabilir, ancak bunların önlenmesi ve doğru şekilde yönetilmesi gerekir. İş kazaları sonrası yapılacak doğru adımlar, hem çalışanın iyileşme sürecini hızlandırır hem de hukuki süreçlerin sağlıklı bir şekilde ilerlemesine katkı sağlar. Çalışanlar ve işverenler, güvenlik önlemleri konusunda duyarlı olmalı, her türlü olayı ciddiyetle ele almalıdır. Bu süreçte, doğru adımlar atmak ve iş kazalarının etkilerini en aza indirmek herkesin sorumluluğudur.